جزیره ی تنب بزرگ
به گزارش وبلاگ هانیما، در شماره های پیشین به جزیره قشم، ریگ جن، شهرستان مسجد سلیمان، کویر مرنجاب، کوهستان سهند، شهرستان سراوان، پارک ملی گلستان، دریاچه زریوار، کویرشهداد، شهرستان کرمسار، تالاب پریشان، شهرستان کلاردشت، پارک ملی کویر، شهرستان قوچان، تالاب انزلی، کوهستان سبلان، جزیره لاوان، شهرستان خوانسار، دریاچه ارومیه، غار علی سرد (علیصدر)، دریای مازندران، شهرستان فردوس، رودخانه سزار، شهرستان سوادکوه، منطقه حفاظت شده گاندو،
جزیره ی تنب بزرگ
در شماره های پیشین به جزیره قشم، ریگ جن، شهرستان مسجد سلیمان، کویر مرنجاب، کوهستان سهند، شهرستان سراوان، پارک ملی گلستان، دریاچه زریوار، کویرشهداد، شهرستان کرمسار، تالاب پریشان، شهرستان کلاردشت، پارک ملی کویر، شهرستان قوچان، تالاب انزلی، کوهستان سبلان، جزیره لاوان، شهرستان خوانسار، دریاچه ارومیه، غار علی سرد (علیصدر)، دریای مازندران، شهرستان فردوس، رودخانه سزار، شهرستان سوادکوه، منطقه حفاظت شده گاندو، شهرستان گناوه، دریاچه حوض سلطان، شهرستان اسفراین، منطقه حفاظت شده موته، کوهستان الوند، شهرستان بافت، پارک ملی بمو، کوه دماوند، شهرستان بجنورد، رشته کوه های زاگرس، شهرستان طبس، زاینده رود، شهرستان کرمانشاه و در شماره قبل به پارک ملی تندوره سفر داشتیم .در این شماره به جزیره تنب بزرگ می رویم.
بسیاری از افراد هستند که با بیشتر نواحی ایران ناآشنا هستند به عنوان مثال اگر پرسیده گردد که داشلی برونکجاست، خیلی از افراد نمی دانند.یا اینکه وقتی از آب وهوا و جاذبه های گردشگری نواحی دور ایران پرسیده می گردد، از کمتر کسی پاسخ کامل خواهیم شنید.زمانی که ما از کشور خود خبر نداریم و نمی دانیم که مثلا در استان خراسان جنوبی چه اقوامی و با چه سنت ها و آداب و رسومی زندگی می نمایند یا اینکه فلان شهر در کدام ناحیه از ایران واقع شده است به طور مسلمان بیگانگان هم سوء استفاده نموده و ادعای مالکیت بخشی از خاک ما را می نمایند.همان گونه که نمونه شاخص این گستاخی را در رابطه با جزایر سه گانه خلیج فارس می بینیم.بیشتر افراد در رابطه با این سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی اطلاعاتی ندارند و فقط نام آن را شنیده اند.جزیره تنب بزرگ اگرچه یک جزیره دورافتاده و از نظر سکونت شرایط نامناسبی دارد ولی همان شرایط سخت و متروکه بودن آن بسیار مجذوب کننده خواهد بود رای کسانی که می خواهند خود را آماده و سازگار با شرایط سخت زندگی نمایند.و نیز برای پژوهش های علمی یکی از منطقه ها بکر و جالب است.چند سال پیش زمانی که برای مطالعه روی جانواران جزیره به تنب بزرگ و تنب کوچک سفر کردم، به مدت یک هفته در جزیره تنب بزرگ اقامت داشتم.این جزیره آن قدر برای من مجذوب کننده بود که بر خلاف آن چه بعضی عقیده دارند که این جزیره هیچ مجذوب کنندهیتی وجود ندارد و مانند جهنم است، به موارد علمی بسیار جالبی برخوردم.در ادامه با استناد به کتاب جزیره بوموسی و جزایر تنب بزرگ و کوچکنوشته آقای ایرج افشار سیستانی و بر اساس مشاهداتی که در آن جزیره داشتم به معرفی این جزیره می پردازم.
ویژگی های جغرافیایی
جزیره تنب بزرگ از جزایر خلیج فارس و از توابع استان هرمزگان و شهرستان ابوموسی است.این جزیره با مساحتی حدود 11 کیلومتر مربع در جنوب غربی قشم واقع شده است و از نظر مختصات جغرافیایی بین 15 26 و 19 26 عرض شمالی و 16 55 و 19 55 طول شرقی واقع شده است.ازطرف شمال به جزیره قشم، از غرب به جزیره تب کوچک، از جنوب به جزیره ابوموسی و از شرق به کشور عمان محدود است.فاصله جزیره تنب بزرگ تا جزیره قشم حدود 32 کیلومتر و تا جزیره تنب کوچک 14 کیلومتر و تا بندرعباس 180 کیلومتر است.شکل این جزیره دایره ای و قطر آن حدود 5 کیلومتر است.جزیره تتب بزرگ شن زار و خشک بوده که بخش جنوبی آن هموار و در بخش شمال غربی تپه ای است.مرتفع ترین نقطه این جزیره 53 متر ارتفاع دارد.مناسب ترین محل برای لنگرگاه در بخش جنوبی و در کناره شرقی آن است.ساحل شرقی جزیره بیشتر دارای صخره های کوتاه است..
آب و هوا
جزیره تنب بزرگ دارای اقلیم گرم و مرطوب است که هوای آن رطوبت به نسبت بالایی دارد و میانگین حداکثر رطوبت به 80 تا 82 درصد در تابستان می رسد.دمای هوای جزیره در تابستان بین 24 تا 44 درجه و در زمستان بین 10 تا 24 درجه سانتیگراد تغییر می نماید.مقدار بارندگی اندک و توزیع فصلی آن نیز نامناسب است.بیشتر بارش در فصل زمستان یعنی در ماه های دی تا اسفند صورت می گیرد.وجه تسمیه
تنب یا تمب واژه ی فارسی دری یا تنگستانی (فارسی جنوب)به معنی تپه یا پشته و تل است.در قدیم در این جزیره مارهای سمی فراوانی وجود داشت و به همین علت در بعضی منابع آن را تنب مار یا تل مار می نامند.در لنگه و بوشهر بعضی از روستاها را تنب می نامند.دریانوردان محلی به گویش خودشان این جزیره را تمب گپ به معنی تنب بزرگ می نامند.
پیشینه تاریخی
پس از جدایی نافرجام بحرین از ایران و تسلط انگلستان بر جزایر سه گانه خلیج فارس، با بازپس گیری جزیره ابوموسی انتها ایران دو جزیره تنب بزرگ و تنب کوچک را پس از 80 سال که در اشغال انگلیسی ها بود، در 9 آذر 1350 هجری شمسی از آنها پس گرفت.زمین شناسی
جزیره تنب بزرگ منشأ نمکی دارد یعنی در اثر بالا آمدن گنبدهای نمکی به وجود آمده است که آب دریا با فعالیت های شیمیایی و مکانیکی و جنس رسوبات برجاگذاشته از خود منظره ها و اشکال دیدنی فراوانی را در جزیره پدید آورده است که به علت نمکی بودن جزیره و خاصیت انحلالی ان این منظره ها از تنوع بیشتری برخوردارند.پوشش گیاهی
این جزیره از نظر پوشش گیاهی بسیار فقیر است.گیاهان موجود در جزیره از انواع گیاهان شورپسند هستند مانند درختان لور(انجیرهندی)، تمر، کرت، مغیر، گز و غیره که از میان آنها انجیر هندی درخت فراوان این جزیره است.تنوع جانوری
در آب های پیرامون جزیره انواع ماهی های خوراکی مانند سنگسر، شیر، حلوا، قباد، خارو، نعیم، سرخو، شوریده و ماهی غیرخوراکی مانند اره ماهی، لقمه ماهی، اسب ماهی، مار ماهی و بسیاری دیگر از انواع ماهی ها یافت می گردد.بعلاوه کوسه، دلفین، ماهی مرکب، لاک پشت دریایی، انواع خرچنگ دریازی و نرمتنان دیده می گردد.از پرندگان این جزیره می توان انواع کاکایی، دم سرخ معمولی، بلبل خرما، پرستو، قمری خانگی، گنجشک خانگی، کبوتر چاهی، اگرت سفید و دیگر پرندگان را نام برد.پستانداران این جزیره بیشتر شامل جوندگان مانند موش خانگی، موش سیاه، موش انباری، خرگوش وحشی و ...است.
از خزندگان جزیره می توان به مارهای سمی مانند افعی شاخدار، مار جعفری که بسیار فراوان است اشاره نمود.از سوسماران انواع جکو، اسکینک، آگاما و نیز بزمجه را می توان نام برد.عقرب در این جزیره زیاد بوده و به ویژه دوگونه عقرب از دو جنس مزبوتوس و آندروکتونوس که به فراوانی دیده می شوند.
دیگر ویژگی ها
جزیره تنب بزگر دارای یک باند فرودگاه برای هواپیماهای ملخی کوچ است.یک اسکله در شرق جزیره دارد که برای پهلوگرفتن لنج ها و قایق های کوچک است.شیلات یک تأسیسات سردخانه ای در این جزیره دارد.این جزیره بعلاوه دارای یک مدرسه، فرووشگاه، دو مسجد، یک پادگان کوچک نیروی دریایی و تعدادی خیابان کوچک است.یک فانوس دریایی در شمال غربی جزیره نصب شده است که حدود 20 متر ارتفاع دارد.این جزیره دارای جمعیت اندک است که از اهالی بندرلنگه و نیز عرب های قبیله بنی یاس دبی هستند.ساکنین جزیره به وسیله ماهیگیری، صید مروارید و مختصری هم از زراعت و باغداری امرار معاش می نمایند.باغ های میوه و نخلستان هم در غرب جزیره به چشم می خورد.
جزیره تنب بزرگ یک پایگاه مهم از نظر استراتژی و دفاعی برای ایران به شمار می رود.
منبع:اطلاعات علمی شماره11
منبع: راسخون